Jak wyjaśnić po niemiecku, po co lub dlaczego coś zrobiłaś/-eś? Użyj zdania okolicznikowego celu! W tej lekcji nauczysz się, jak je zbudować na dwa różne sposoby, a także gdzie wstawić czasownik w takim zdaniu.
Przetestuj na koniec swoją wiedzę, robiąc ćwiczenia na zdania okolicznikowe celu.
A jeśli chcesz błyskawicznie zrozumieć najważniejsze zasady gramatyki i zacząć mówić po niemiecku to zajrzyj do mojego power e-booka, który pomógł już ponad 1000 osobom poczuć się pewnie w języku niemieckim. 🇩🇪 🔥 Dowiedz się więcej tutaj.
Zdania okolicznikowe celu – proste wyjaśnienie
Za pomocą zdania okolicznikowego celu (Finalsatz) wyrazisz cel / zamiar jakiejś czynności. Odpowiada ono na pytania: po co? dlaczego? w jakim celu? Zobacz:
Po co myjesz okna?
- „Ich putze die Fenster, damit sie sauber sind.“ / „Myję okna, żeby były czyste.“
Finalsatz zbudujesz łatwo na dwa sposoby. Jak? Sprawdź sam/-a.
Jak się tworzy takie zdania?
Jeśli chcesz zbudować zdanie okolicznikowe celu, to musisz użyć spójnika „damit” lub konstrukcji „um…zu”. Kiedy wybrać którą opcję? Zaraz Ci to wyjaśnię.
Zdania z „damit” – przykłady
Zdania z „damit” (aby, żeby) można użyć w każdej konstrukcji – bez znaczenia, czy mówimy o tej samej czy o dwóch różnych osobach (podmiotach) w zdaniu głównym i pobocznym. Spójrz na te przykłady zdań z „damit”:
- „Wir helfen den Kindern beim Aufräumen, damit wir früher nach Berlin losfahren.“ / „Pomożemy dzieciom przy sprzątaniu, żebyśmy szybciej wyruszyli do Berlina.” (my pomożemy, my szybciej wyruszymy – taki sam podmiot)
- „Er kauft viel Gemüse, damit seine Frau gesund kochen kann.“ / „On kupuje dużo warzyw, żeby jego żona mogła zdrowo gotować.” (on kupuje, ona gotuje – dwa różne podmioty)
- „Jan telefoniert jede Woche mit seiner Mutter, damit sie sich keine Sorgen macht.“ / „Jan dzwoni co tydzień do swojej mamy, żeby się nie martwiła.”
- „Damit ihn alle verstehen, spricht er laut.“ / „Żeby wszyscy go zrozumieli, on mówi głośno.“ (część z „damit” może też rozpoczynać zdanie)
Zdania z „um…zu” – przykłady
Zdania z „um…zu” (aby, żeby) są podobne do tych z „damit”, jeśli chodzi o znaczenie. Jednak zdania z „um…zu” użyjesz, tylko wtedy, gdy mówisz o jednej i tej samej osobie (ten sam podmiot w zdaniu głównym i pobocznym), np.:
- „Ich fahre in den Urlaub, um mich zu erholen.“ / „Jadę na urlop, żeby odpocząć.“ (ja jadę, ja chcę odpocząć – ten sam podmiot)
Ok, tylko jak dokładnie zbudować zdanie z „um…zu”? Zapamiętaj, że jest to konstrukcja bezokolicznikowa:
- zdanie główne: podmiot + odmieniony czasownik na 2. miejscu (standardowo),
- zdanie poboczne: „um” + reszta zdania + „zu” + bezokolicznik (nie ma tu podmiotu!)
Zobacz to na przykładzie:
- „Er arbeitet, um Geld zu verdienen.“ / „On pracuje, żeby
(on)zarobić pieniądze.“ - „Das Kind lernt fleißig, um eine gute Note zu bekommen.“ / Dziecko uczy się pilnie, żeby
(ono)dostać dobrą ocenę.“ - „Marta geht zur Oma, um ihr beim Kochen zu helfen.“ / „Marta idzie do babci, żeby
(ona)pomóc jej przy gotowaniu.”
„Z tym e-bookiem nie da się nie zrozumieć gramatyki!” -to jeden z setek Waszych komentarzy.♥ Ty też możesz w końcu ogarnąć gramatykę – szybciej i przyjemniej, niż Ci się wydaje. ➭ Kliknij tutaj i rozhulaj Twój niemiecki! 
Szyk w zdaniu okolicznikowym celu
W zdaniu pobocznym z „damit” czasownik jest na końcu (szyk końcowy). W zdaniu głównym czasownik jest na 1. lub 2. miejscu (szyk przestawny lub prosty) – w zależności od którego zdania zaczniesz, np.:
- „Ich kaufe meiner Schwester Blumen, damit sie sich freut.“ / „Kupię mojej siostrze kwiaty, żeby się cieszyła.“ (szyk prosty + końcowy)
- „Damit meine Schwester sich freut, kaufe ich ihr Blumen.“ / „Żeby moja siostra się cieszyła, kupię jej kwiaty.“ (szyk końcowy + przestawny)
Zdanie z „um…zu” jest możliwe tylko w jednej wersji:
- „Ich fahre nach Spanien, um da zu arbeiten.“ / „Jadę do Hiszpanii, żeby tam pracować.“ (szyk prosty + szyk końcowy)
„Um in Spanien zu arbeiten, fahre ich dahin.“ / „Aby pracować w Hiszpanii, jadę tam.“
Zobacz też lekcję o zdaniach okolicznikowych sposobu (Modalsatz) i zdaniach okolicznikowych czasu (Temporalsatz).
Podsumowanie
- Zdanie okolicznikowe celu opisuje cel jakiejś czynności i odpowiada na pytania po co? dlaczego? w jakim celu?
- Zdanie takie można zbudować za pomocą spójnika „damit” lub konstrukcji „um…zu”.
- Zdania z „um…zu” używa się, jeśli podmiot jest ten sam, a zdania z „damit” jeśli są dwa różne podmioty.
- Zdania z „um…zu” to konstrukcje z bezokolicznikiem na końcu zdania.
Zdania okolicznikowe celu – ćwiczenia
Chcesz poćwiczyć zdania z” damit” i “um…zu” w języku niemieckim? Tutaj znajdziesz interaktywne ćwiczenia na różne typy zdań okolicznikowych celu w języku niemieckim.
Najczęściej zadawane pytania – znasz odpowiedzi?
Co to jest zdanie okolicznikowe celu?
Jest to taki rodzaj zdania, za pomocą którego wyrazisz cel czegoś. Odpowiada ono na pytania: po co? dlaczego? w jakim celu? Przykład: „Ich lerne, um die Prüfung zu bestehen.” (Uczę się, żeby zdać egzamin.)
Jak zbudować zdanie okolicznikowe celu?
Zdanie takie możesz zbudować na dwa sposoby: ze spójnikiem „damit” lub używając konstrukcji bezokolicznikowej z „um…zu”. Oba te wyrażenia oznaczają „aby, żeby”.
Kiedy użyć „damit”, a kiedy „um…zu”?
„Um…zu” możesz użyć tylko wtedy, gdy mówisz o jednej i tej samej osobie w obu zdaniach składowych, np. ja kupuję pomidory, ja chcę ugotować zupę pomidorową (Ich kaufe Tomaten, um die Tomatensupper zu kochen.) Zdanie z „damit” możesz zbudować zawsze, bez względu na to, czy mówisz o jednym czy o dwóch różnych podmiotach, np. mama kupuje pomidory, ja chcę ugotować zupę (Meine Mutter kauft Tomaten, damit ich die Tomatensuppe kochen kann.)
Jak wygląda przykładowe zdanie z „damit”?
Zdanie takie składa się z dwóch krótszych zdań składowych oddzielonych przecinkiem. W tej części po „damit” czasownik stoi zawsze na końcu, np. „Ich kaufe Fahrkarten, damit wir morgen nach Berlin fahren können.” (Kupuję bilety, żebyśmy mogli pojechać jutro do Berlina.)
Co trzeba wiedzieć o zdaniu z „um…zu”?
Zdanie to jest konstrukcją bezokolicznikową, co oznacza, że po „um…zu” czasownik jest w bezokoliczniku na końcu zdania. W tej części zdania nie występuje już drugi raz podmiot (osoba), ponieważ „um…zu” można użyć tylko wtedy, gdy podmiot w obu zdaniach składowych jest ten sam. „Um” stoi zawsze zaraz po przecinku, a „zu“ bezpośrednio przed bezokolicznikiem. Przykład: „Er arbeitet, um Geld zu verdienen. (On pracuje, żeby zarobić pieniądze.)
Loading...